Archifau Categori: Cynllunio

DYFODOL I’R IAITH YN PWYSO AM FFRAMWAITH ASESU GADARN I’R GYMRAEG YM MAES CYNLLUNIO

Ateb

Mae angen creu fframwaith cadarn a safonol er mwyn asesu’r effaith ar y Gymraeg yn y maes cynllunio.

Dyna gasgliad Dyfodol i’r Iaith yn dilyn pasio’r Bil Cynllunio newydd y llynedd. Medd Dyfodol i’r Iaith fod rhaid cael fframwaith sy’n cynnig methodoleg gydnabyddedig, yn seiliedig ar arbenigedd ieithyddol a lleol, yn ogystal â chynllunwyr gwlad a thref.

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi llunio sylwadau ar ganllawiau’r Nodyn Technegol 20: Cynllunio a’r Gymraeg, a ddiweddarwyd i gyd-fynd â’r gofynion newydd mewn perthynas â’r Gymraeg.

Dywedodd Ruth Richards, Prif Weithredwr Dyfodol,

“Mae sefydlu methodoleg safonol yn allweddol os am adeiladu ar enillion y Bil Cynllunio. Byddwn yn tynnu sylw’r Llywodraeth at yr ymarfer da sy’n datblygu eisoes mewn perthynas â Chynllun Datblygu Gwynedd a Môn.

Yn yr achos hwn, cytunwyd i ail-gloriannu’r dystiolaeth o ran effaith y Gymraeg. Bydd Pwyllgor Ymgyrch Tai a Chynllunio Gwynedd a Môn (sy’n cynnwys cynrychiolaeth o Ddyfodol i’r Iaith, Cymdeithas yr Iaith, Cylch yr Iaith a Chanolfan Hanes Uwchgwyrfai) yn comisiynu asesiad arbenigol, annibynnol i’w chyflwyno fel rhan o’r broses ail-gloriannu. Gobeithiwn bydd y broses hon, a’r cydweithio’n sefydlu patrwm ac ymarfer da i’w mabwysiadu ar draws Gymru gyfan.”

DYFODOL I’R IAITH YN GWRTHWYNEBU CYNLLUN CODI TAI

Ateb

Mae Dyfodol i’r Iaith wedi datgan gwrthwynebiad i’r cynllun i godi 69 o dai newydd yng Nghoetmor, Bethesda. Bydd yn cynllun yn mynd gerbron Pwyllgor Cynllunio Cyngor Gwynedd dydd Llun nesaf (Mehefin 15), ac argymhelliad yr Adran Gynllunio yw i ganiatáu’r datblygiad.

Mae Dyfodol o’r farn y bod hwn yn gynllun sy’n gwbl anaddas ac ansensitif i anghenion a phroffil ieithyddol yr ardal. Yn ôl Cyfrifiad 2011, mae Bethesda’n un o’r ardaloedd lle mae’r Gymraeg yn dal ei thir, gyda dros 70% o’r trigolion yn gallu siarad yr iaith.

Mae’r mudiad wedi annog ei aelodau yng Ngwynedd i ddatgan eu barn drwy ymuno â chyfarfod protest Pwyllgor Diogelu Coetmor fydd yn ymgynnull tu allan i Siambr y Cyngor o flaen y Pwyllgor Cynllunio.

Dywed Heini Gruffudd, Cadeirydd Dyfodol i’r Iaith:

“Mae’n hanfodol bwysig ein bod yn diogelu’r Gymraeg yn ei chadarnleoedd, ac yn cymryd pob cam ymarferol i sicrhau ei pharhad fel cyfrwng naturiol y cymunedau hyn.

Gwelwn o’r achos hwn y berthynas allweddol rhwng polisi cynllunio ac amddiffyn iaith ein cymunedau. Dengys yn ogystal bwysigrwydd y fuddugoliaeth ddiweddar o gynnwys ystyriaeth i’r iaith mewn perthynas â cheisiadau cynllunio unigol yn y Bil Cynllunio newydd: Newid y bu Dyfodol y lobio’n daer i’w gael ar statud.”

BUDDUGOLIAETH FAWR I DYFODOL AR Y BIL CYNLLUNIO

Ateb

Ar ôl dwy flynedd o lobio dygn ar roi lle i’r Gymraeg yn y Bil Cynllunio, mae ymdrechion Dyfodol i’r Iaith wedi dwyn ffrwyth.  Mae’r Gymraeg bellach yn rhan o’r Mesur Cynllunio, ac yn ystyriaeth ar sail cyfraith, a fydd yn gallu trawsnewid y modd y caiff cynlluniau tai eu trin gan awdurdodau lleol yng Nghymru. Enillwyd hyn trwy drafod ac argyhoeddi.

Cychwynnodd Dyfodol i’r Iaith lobio yn sgil gwendid y rheolau TAN20 oedd yn rhoi peth hawl i awdurdodau lleol ystyried y Gymraeg.  Dilynwyd hyn gan TAN20 oedd ychydig yn gryfach, ond heb roi sail gyfreithiol gadarn i ystyried y Gymraeg.

Cyfarfu Dyfodol i’r Iaith dair gwaith â Carwyn Jones, y Prif Weinidog, a hefyd sawl gwaith â swyddogion cynllunio’r Llywodraeth.  Cynhaliwyd cyflwyniad ar y mater yn y senedd i argyhoeddi aelodau cynulliad o bob plaid a chysylltwyd ag Aelodau Cynulliad o bob plaid.

Llwyddwyd i argyhoeddi’r gwleidyddion o’r angen am gael y Gymraeg yn rhan o’r Bil.  Roedd tystiolaeth Meirion Davies, aelod o fwrdd Dyfodol i’r Iaith, ar effaith y drefn bresennol o gynllunio tai, yn gyfraniad o bwys.  Yn dilyn hyn  bu trafodaeth fanwl ar eiriad a fyddai’n bodloni. Yn ystod y camau hyn a’r rhai blaenorol, roedd cymorth Emyr Lewis i’r gwleidyddion yn allweddol.  Llwyddwyd i gael geiriad i welliant i’r Bil a oedd yn glir ac yn syml.

Wrth i Ddyfodol yr Iaith arwain y ddadl gyhoeddus, a bod yn barod i drafod â gwleidyddion a swyddogion, cafwyd bod drysau ar agor heb fod angen eu gwthio.  Mae sawl cam arall yn weddill, ond am y tro mae modd i ni ymfalchïo ein bod wedi dwyn un maen i’r mur.